IRAS (de InfraRed Astronomical Satellite) is gelanceerd in 1983 uit een Amerikaans-Engels-Nederlands samenwerkingsproject. Het is de eerste ultrakoude satelliet, gekoeld met vloeibaar helium.
IRAS gelanceerd
Door een fout tijdens het testen waren de detectoren beschadigd en moesten er overhaast andere, nog experimentele detectoren in gestopt worden. Toen de satelliet eenmaal gelanceerd was bleek dat deze detectoren veel beter werkten dan ooit gedacht was. Er konden nu beelden van de hemel gemaakt zouden kunnen worden.
Andromeda nevel – IRAS co-added image
Maar waarom is dit beeld dan zo bijzonder? Dat komt omdat er helemaal geen camera in IRAS zat!
IRAS scande de hemel in heel smalle stroken – bijna kris-kras over de hemel. In bovenstaand beeld zijn alle stroken netjes “over elkaar heen geplakt”. We wisten dat er veel meer detail in de data moest zitten. Maar niemand wist hoe je die informatie er uit kon halen. Toch is het ons gelukt.
Andromeda nevel – IRAS hi-res image
De Andromeda nevel is een vage vlek die je iedere nacht aan de hemel kunt zien door een gewone verrekijker. Maar infra-rood licht komt niet door de aardatmosfeer heen. Daar zijn speciale, gekoelde satellieten voor nodig.
De oorspronkelijke IRAS missie was een catalogus te maken van sterren in het infra-rood. Een catalogus is een soort telefoonboek met de positie aan de hemel (in graden uitgedrukt) en de helderheid van iedere ster. Het idee kwam op dat er beelden van de hemel gemaakt zouden kunnen worden: beelden ipv telefoonnummers! Op een gegeven moment waren er in de VS een aantal wetenschappelijke groepen in de race voor meer onderzoeksgeld en vooral meer prestige: IRAS was “hot”.
In Nederland bedachten Do Kester en ik een nieuwe manier voor het uitrekenen van betere beelden. De groepen uit de andere landen verklaarden ons voor “gek” – maar onze baas bleef er vertrouwen in houden. We hebben daar veel research in gestoken en kwamen uiteindelijk met de beste resultaten. Zoals het bovenstaande hoog resolutie beeld van de Andromeda nevel in drie golflengten.
Met IRAS heb ik geleerd dat je met nauwkeurigheid en vasthoudendheid betere resultaten krijgt.
IRAS logo